لوله‌ها نقش مهمی در زندگی شهری و حتی صنایع را بر عنده دارند که از آن‌ها جهت انتقال و یا فشردن مواد مختلف مانند سیالات استفاده می‌شود. در این میان لوله‌ها جنس، سایز و ضخامت‌های متفاوتی دارند که بسته به این ویژگی‌های فیزیکی، خواص فیزیکی و کاربردی متفاوتی نیز دارند. در این پست قرار است تا شما عزیزان را با انواع لوله فولادی آشنا کنیم و انواع لوله فولادی را بهتر بشناسیم، پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
لوله چیست؟
لوله یکی از محصولات فولادی است که در صنعت کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد. به طور کلی تعریف لوله عبارت است از: مقطع فولادی طویل و توخالی شکل که می‌تواند به صورت درزدار و یا بدون درز تولید شود. همچنین عمده‌ترین کاربرد آن نیز در انتقال سیالات می‌باشد اما کاربردهای دیگری نیز دارد مانند شفت صنعتی برای پرس‌کاری و فشردن مواد و موارد تخصصی بیشتر.
مشخصات لوله‌های صنعتی بر اساس ضخامت لوله صنعتی، قطر لوله و همچنین تست‌هایی که بر روی آن انجام میگیرد تعیین می‌شود. در پروژه‌های صنعتی، قیمت لوله مانیسمان می‌تواند یک آیتم بسیار تاثیر گذار در هزینه پروژه‌ها محسوب شود.
تعریف لوله و تفاوت آن با لوله صنعتی
در تعریف لوله صنعتی باید چند نکته را در نظر گرفت:
جنس لوله‌ی صنعتی
لوله‌های فولادی از گرید‌های فولادی مختلفی تولید و عرضه می‌شوند که بسته به خواص مورد نیاز کاربر هدف، می‌توانند متفاوت باشند. همچنین چدن و بتن نیز برای ساخت لوله‌ها کاربرد دارند که در این پست ما قصد بررسی لوله‌های فولادی را داریم. انواع فولاد آلیاژی مانند فولادهای عملیات حرارتی و ساختمانی در ساخت لوله‌ها نقش دارند که با کیفیت‌ترین نوع آن‌ها، فولاد استنلس استیل است که مقاومت بسیار با کیفیتی دارند.
کاربرد لوله صنعتی
یکی از مهمترین عواملی که در تعریف لوله نقش به سزائی دارد، کاربرد لوله صنعتی می‌باشد. در مجموع می‌توان کاربرد اصلی لوله را انتقال سیالات دانست، و اگر لوله برای کاربردهای دیگری نظیر ساخت سازه به کار رود، عملا از تعریف لوله صنعتی خارج می‌شود.
فشار و دمای کاری
عموما در تعریف لوله‌ها، باید در خصوص فشار و دمای قابل تحمل لوله نیز صحبت شود. مثلا اگر فقط انتقال سیالات را در نظر بگیریم، به سهولت می‌توان هر جسم توخالی که می تواند از خود سیالی را عبور دهد لوله نامید.
این در حالیست که در عمل محدودیت‌هایی برای لوله‌ها در نظر گرفته می‌شود. بنابر آنچه گفته شد تعریف لوله عبارتست از مقطع توخالی طویل، عموما از جنس فلز که برای انتقال سیالاتی با محدودیت دما و فشار مورد استفاده قرار میگیرد.
از سیال‌هایی با فشار کاری اتمسفریک و دمای محیط گرفته تا سیال‌هایی با فشار 400 بار و در دامنه دمایی 270- درجه سانتیگراد تا دماهای 500 درجه سانتیگراد همگی می‌توانند از طریق لوله منتقل گردند.
تفاوت لوله صنعتی با پروفیل های لوله ای شکل
اما در ذکر تفاوت لوله صنعتی با پروفیل های لوله ای شکل که اکنون به لوله صنعتی شناخته می شوند چند مطلب را می بایست مد نظر قرار داد:
درز دار بودن یا نبودن:
مهمترین تفاوت لوله صنعتی و پروفیل‌های لوله‌ای شکل، در درزدار بودن یا بدون درز بودن آن‌هاست که لوله‌های صنعتی هم به صورت درزدار و هم بدون درز تولید می‌شوند. اما پروفیل‌های لوله‌ای شکل، فقط درزدار هستند.
ضخامت:
گستره ضخامت لوله های صنعتی بسیار زیاد است. در همین راستا، هندبوک‌های مربوط به لوله صنعتی اقدام به تعریف کد‌هایی برای ضخامت لوله‌های صنعتی نموده‌اند. این کد ابتدا به صورت STD ، XS و XXS بیان می‌گردید.
اما با پیشرفت تکنولوژی طراحی ضخامت‌های بیشتر نیز مد نظر قرار گرفت و بنابراین رده‌های بینابین نیز تعریف شد. لوله صنعتی رده 20 ضخامتی کمتر از لوله STD دارد. لوله صنعتی رده 40 معادل STD و به همین ترتیب این لوله‌ها رده‌بندی می‌شود. رده‌ی لوله را با SCH نشان می‌دهند.
این کلمه Schedule یا اسکژوئل نیز می‌گویند.
همه‌ی این‌ها در حالی است که ضخامت پروفیل‌های صنعتی و به طور خاص ضخامت لوله صنعتی تابع ورقی است که از آن تولید می‌شوند و عمدتا برای لوله‌ی صنعتی رایج در بازار ضخامت 2 تا 8 میلی‌متر رواج دارد. در ذکر مشخصات آن هیچ‌گاه از رده‌ی لوله استفاده نمی شود.
کاربرد:
کاربرد پروفیل‌های دایره‌ای شکل معمولا ساختمانی می‌باشد. لوله داربستی، لوله ستونی صنعتی و لوله‌های مورد استفاده در گلخانه‌ها که به لوله گالوانیزه گلخانه نیز معروفند، از این دسته از مقاطع به حساب می‌آیند. در اینجا می‌توان به لحاظ کاربرد در خصوص لوله صنعتی و تفاوتی که با پروفیل با شکل مقطع دایره سخن گفت.
- ابتدا باید به این نکته اشاره نمود که مفهوم لوله یا Pipe تنها برای انتقال سیالات به کار می رود. البته در بعضی موارد با توجه به شرایط پروژه ممکن است از لوله های مخصوص انتقال برای کاربردهای دیگر نیز بهره گرفت که در این حالت عملا اتلاف هزینه صورت می گیرد، اما مثلا به دلیل موجود بودن لوله صنعتی در محل اجرای پروژه، از آن استفاده می‌گردد.
- دومین مطلب که باید در نظر گرفت اینکه ضخامت در لوله‌های انتقال گوناگونی بسیاری دارد و همانگونه که گفته شد بر مبنای اسکیجوئل مشخص می‌گردد. این در حالیست که ضخامت در پروفیل با مقطع دایره شکل که بیشتر استفاده ساختمانی دارد از تنوع کمتری برخوردار است. این گونه لوله‌ها عموما در سایزهای پایین ضخامتی در دامنه 2 الی 6 میلی‌متر تولید می‌شوند که در سایزهای بالا تا 16 میلی‌متر نیز ادامه پیدا می‌کند.
- برعکس گاهی از پروفیل با مقطع دایره شکل برای انتقال استفاده می‌گردد که این کار اصولی نمی‌باشد. برای مثال به طور موقت با استفاده از لوله 5 داربستی برای عبور دادن مقداری آب از منبع به محل ذخیره استفاده شده است. اما این نکته اهمیت بسیاری دارد که جنس پروفیل با مقطع دایره از ورق St37 می باشد و این فولاد مقاومت زیادی در برابر زنگ زدگی و خوردگی ندارد برای همین منظور در اغلب موارد می بایست این محصولات پرایمر یا ضد زنگ زده می شود. برای لوله صنعتی بحث جنس بسیار گسترده می شود. لوله هایی از جنس API5l، A106، A333 و … که هر کدام خصوصیات و امتیازات ویژه ای نسبت به دیگری دارند. البته این ها فقط فولادهای کربنی می باشند که می توان لوله های استنلس، داپلکس، اینکونل، کاپرنیکل و دیگر انواع لوله های آلیاژی فولادی و غیر فولادی را نیز نام برد.