یکی از پر استفاده‌ترین مواد در صنایع مختلف، آهن است. این فلز که سختی قابل توجهی دارد، می‌تواند بسیاری از نیازهای تولیدکنندگان را برطرف کندو به عنوان آهن آلات صنعتی و ساختمانی مورد استفاده قرار گیرد. البته استفاده از آهن، معمولا به صورت خام انجام نمی‌شود و برای تقویت ویژگی‌های آن، از آلیاژهای آهنی استفاده می‌کنند. یکی از این آلیاژهای پرطرفدار، فولاد است که از ترکیب آهن با کربن حاصل می‌شود و دارای انواع مختلفی چون فولاد CK45 ، فولاد SPK و … می‌باشد. با یک گشت و گذار ساده در بازار آهن‌آلات صنعتی و ساختمانی، احتمالا با نام‌های زیادی برخورد کنید که هر کدام به نوعی محصول اطلاق می‌شوند. در این مطلب، قصد داریم با معروفترین اصطلاحاتی که در زمینه‌ی محصولات آهنی و فولادی استفاده می‌شود، آشنا شویم.
انواع آهن آلات و مقاطع فولادی
فولادها، پس از این که در کارخانه‌های تولید فولاد، در قالب شمش‌های فولادی سرد شدند، به دست مصرف‌کننده‌ی نهایی نمی‌رسند. چرا که استفاده از آن‌ها برای ساخت و ساز عادی، کار چندان راحتی نیست. از این رو، معمولا شرکت‌های واسطه‌ای هستند که فولاد را تبدیل به مقاطع مختلف مانند میلگرد استیل ، لوله استیل و … می‌کنند که هر کدام، برای استفاده در شرایط خاصی مناسب است. در ادامه، برخی از مهمترین مقاطع فولادی و آهن‌آلات صنعتی و ساختمانی را بررسی می‌کنیم.
میلگرد |
میلگردها، مقاطع فولادی هستند که به شکل استوانه‌های نازک تولید می‌شوند. کاربرد اصلی این مقاطع، در صنایع ساختمانی است. احتمالا با گذر از کنار یک ساختمان نیمه‌کاره، میلگرد آجدار به چشمتان خورده باشد. اما استفاده از میلگرد در هر صنعتی که نیاز به تولید بدنه داشته باشد، مانند خودروسازی، رواج دارد. |
ورق |
ورق الیاژ و یا ورق MO40 ، قطعه‌ای نازک از فولاد است که در ابعاد استاندارد به دست مصرف‌کننده می‌رسد. از هر نوع آلیاژ فولادی، می‌توان تسمه هم تولید کرد. تسمه‌ها، یکی از پرکاربردترین مقاطع فولادی هستند. استفاده از آن‌ها، معمولا در بخش ظاهری محصولات کاربرد زیادی دارد. |
تسمه |
تسمه ، برشی نواری‌شکل از فولاد یا آهن است که وظیفه‌ی اتصال دو شَفت را به عهده دارد. استفاده از تسمه فولادی، در کاربردهایی مثل دستگاه‌های جابجایی مواد، رواج زیادی دارد. تسمه‌ها انواع مختلفی مانند تسمه فابریک و تسمه ترانس دارند. |
چهارپهلو فولادی |
چهارپهلو فولادی، برشی میله‌ای از فولاد است. عرض و ارتفاع این مقاطع، تقریبا با هم مساوی است و طول زیادی دارند. چهارپهلوها هم با توجه به نوع تولید، به دسته‌های مختلفی مانند چهارپهلو فابریک تقسیم می‌شوند. |
تیرآهن |
استفاده از این مقطع فولادی، در صنایع عمران رواج زیادی دارد. استفاده از آهن برای افزایش مقاومت بنا، از دیرباز، رایج بوده است. اما با استفاده از قوانین فیزیک، اختراعی انجام شد که توانست رویای ساخت آسمان‌خراش‌ها را به حقیقت تبدیل کند. تیرآهن، همان اختراع بود. امروزه تیرآهن هاش یکی از پراستفاده‌ترین مقاطع ساختمانی است. |
نبشی |
خرید و فروش نبشی ، ساختاری شبیه به تیرآهن دارد. اما به جای این که شبیه به H باشد، شبیه به L است. استفاده از این مقطع فولادی هم، بیشتر در صنایع ساختمانی دیده می‌شود. |
ناودانی |
ناودانی هم یکی دیگر از مقاطع فولادی است که استفاده‌ی زیادی در صنعت عمران دارد. کاربرد این محصول را هم می‌توان در کنار تیرآهن و نبشی بررسی کرد. اما شکل ظاهری آن، مانند U است. |
پروفیل |
از لحاظ لغوی، پروفیل یعنی ثابت بودن یک مقطع، در یک طول مشخص. در بازار محصولات فولادی، پروفیل به محصولی اطلاق می‌شود که دارای شکل و ابعاد استاندارد باشد. از این رو، بسیاری از انواع فولاد که در بالا بررسی کردیم، می‌تواند زیرشاخه‌ی پروفیل باشد. استفاده از پروفیل‌ها، از ساخت درب و پنجره گرفته تا کاربردهای پیچیده‌ی صنعتی، رواج دارد. به طور کلی، این مقاطع فولادی را به دو دسته‌ی پروفیل صنعتی و پروفیل ساختمانی تقسیم می‌کنند. |
ورق آجدار |
ورق‌های آجدار، ویژگی‌های مکانیکی کاملا مشابه با ورق‌ها عادی دارند. اما لحاظ ظاهری با آن‌ها تفاوت می‌کنند. ورق‌ها عادی، سطحی صاف و ساده دارند. اما ورق آجدار دارای برآمدگی‌هایی به شکل‌های گوناگون است. الگوی موجود روی ورق آجدار تفاوت دارد. استفاده از آن‌ها معمولا در کف عرشه، محیط‌های صنعتی و انبارها است. |
لوله صنعتی |
لوله‌ها، تجهیزاتی هستند که در زندگی روزمره هم استفاده‌ی آن‌ها را زیاد مشاهده می‌کنیم. اما در کاربردهای صنعتی، استفاده از لوله صنعتی ، علاوه بر انتقال سیالات مانند آب و گاز، برای انتقال فشار و ساخت تجهیزات هم رواج زیادی دارد. ضخامت این لوله‌ها، بسیار بیشتر از لوله‌های عادی است. |
آلیاژهای فولادی را به چند دسته می توان تقسیم نمود؟
آلیاژهای فولادی، اسامی مختلفی دارند. به طور خاص، معمولا هر اسم بیانگر یک مدل خاص از فولاد است که برای شرایط خاصی طراحی شده است. اما همه‌ی این مدل‌ها، با توجه به فاکتورهای مختلف، معمولا به چند دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند. در ادامه، برخی از این دسته‌ها را بررسی می‌کنیم.
فولاد گرمکار و فولاد سردکار |
دما، یکی از مهمترین عواملی است که می‌تواند روی انتخاب یک آلیاژ فولادی تاثیرگذار باشد. همه‌ی محصولات فولادی موجود در بازار، براساس حداکثر دمایی که توانایی تحمل آن را دارند، به دو دسته‌ی گرمکار و سردکار تقسیم می‌شوند. فولاد سردکار، قابلیت تحمل دما تا ۳۱۶ درجه‌ی سانتی‌گراد را دارد. یعنی با افزایش دما از این مقدار، سختی و شکل اولیه‌ی خود را از دست می‌دهد. اما فولاد گرمکار، می‌تواند در دماهای بالاتر از این مقدار هم سختی و شکل خود را حفظ کند. |
فولاد پرآلیاژ و فولاد کم‌آلیاژ |
فولاد، به صورت خالص، با ترکیب کربن و آهن به دست می‌آید. به محصولات فولادی که فقط از ترکیب این دو عنصر ساخته شده باشند، فولاد کربنی می‌گویند. اما در صنایع مختلف، استفاده از فولادهای کربنی، کاربرد چندانی ندارد. چرا که افزودن برخی از عناصر دیگر مانند کروم و مولیبدن، سبب می‌شود تا خاصیت‌های مفید دیگری به این آلیاژ، اضافه شود. در صورتی که درصد استفاده از این عناصر، از حد مشخصی فراتر رود، به آن‌ها فولاد پر آلیاژ می‌گویند. در غیر اینصورت، به آن‌ها، فولاد کم‌آلیاژ اطلاق می‌شود. |
فولاد قالب پلاستیک |
استفاده از فولاد، در ساخت قالب‌هایی که برای ساخت محصولات پلاستیکی استفاده می‌شود، رواج زیادی دارد. البته فولادی که برای ساخت قالب به کار می‌رود، باید مقاومت حرارتی بالایی داشته باشد و در برابر فشار و ضربه نیز مقاوم باشد. فولادهایی که برای استفاده در چنین شرایطی استفاده می‌شوند، فولاد قالب پلاستیک نام دارند. |
فولاد فنر |
در بسیاری از زمینه‌ها، علاوه بر مقاومت بالا، نیاز به کشش فلز داریم. به نحوی که در شکل آن تغییر حاصل نشود و دوباره به حالت اول خود برگردد. چنین خاصیتی، احتمالا تصویر یک فنر را در ذهن شما تداعی می‌کند. برای همین، به فولادهایی که چنین قابلیتی دارند، فولاد فنر می‌گویند. اتفاقا استفاده از آن‌ها، در ساخت فنرهای صنعتی عظیم‌الجثه، کاربرد زیادی دارد. |
استنلس استیل |
این دسته از آلیاژهای فولادی، به خاطر مقاومت بالا و ظاهر صیقلی شناخته می‌شوند. به طور کلی می‌توان استنلس استیل را به دو دسته‌ی سری ۳۰۰ و سری ۴۰۰ تقسیم کرد. از این آلیاژ فولادی، به طور گسترده برای ساخت انواع مقاطع، مانند میلگرد، ورق استیل ، لوله و تسمه استفاده می‌شود. |
کاربرد آهن آلات ساختمانی
این مدل از آهن‌آلات صنعتی و ساختمانی که کاربردی ساختمانی دارند و در ساختمان سازی استفاده می شوند. دارای وزنی سبک، استحکام بالا و قیمتی به نسبت مناسب هستند. از موراد ساخته شده از آهن آلات که در صنعت ساختمان سازی کاربرد دارد می توان به انواع میلگرد، تیرآهن، نبشی، ناودانی و قوطی پروفیل اشاره کرد.
از انواع میگرد‌ها برای افزایش استحکام بتن استفاده می‌کنند تا شکست ترد را در بتن کاهش دهد. همچین برای ستون ساختمان‌ها از تیرآهن استفاده می‌نمایند تا بار‌های عمودی را به دیواره منتقل کنند. بنشی و ناودانی ها هم در جایگذاری و نصب درب و پنجره و همچنین کف سازه ساختمان یا اتصالات کلی استفاده می‌شوند.
کاربرد آهن آلات صنعتی
خوب است بدانید که تفاوت آنچنانی در آهن آلات ساختمانی و صنعتی وجود ندارد. فقط در بعضی از موارد چون، وزنشان است که آهن صنعتی وزنی بیشتر از آهن آلات ساختمانی دارند. که در نتیجه بیشتر بودن وزن این آهن آلات افزایش ابعاد، استحکام و نیز قیمت را به همراه دارد.
ورق ها از مهمترین آهن آلات صنعتی هستند که از آن‌ها برای ساخت مخازن ذخیره و تحت فشار، لوله‌ها برای انتقال آب ، نفت و گاز ، برای ساخت بدنه خودرو‌ها و هواپیما و کشتی کاربرد دارد.
همچنین از دیگر آهن آلات صنعتی برای ساخت انواع ماشین‌آلات صنعتی، پل‌ها، طبقات اولیه در آسمان‌خراش‌ها و… استفاده می‌نمایند.
قیمت روز آهن‌آلات صنعتی و ساختمانی
همانطور که می‌دانید امروزه به دلیل مصرف بیش از حد آهن آلات در زندگی روز مره دیگر این محصولات به جزئی جدا نشدنی از صنعت، تجارت و ساختمان سازی تبدیل شده‌اند. بنابراین باید این محصولات به تعداد انبوه و با قیمت مناسب در بازار تولید و عرضه شوند. همانطور که در جدول فوق دیدید از انواع این آهن و فولاد ها به صورت میلگرد ، تیرآهن، ورق فلزی و … تولید می کنند و این امر باعث پیشرفت روز افزون صنایع مختلف می‌شود.
البته ناگفته نماند که امروزه بخش عظیمی از معاملات و تجارت های هر کشوری را همین آن آلات صنعتی و ساختمانی تشکیل می‌دهند بنابراین می‌توان از این محصولات به عنوان منبع خوب برای سرمایه گذاری استفاده نمود.